sobota, 7 kwietnia 2012

"Jądro ciemności" - Joseph Conrad

Pozwoliłem zabrać się w podróż i zdecydowanie nie był to wakacyjny rejsik statkiem wycieczkowym. Wsiadłem na pokład rozpadającego się parowca, który obrał kurs wprost w jądro ciemności, a moim kapitanem był Charlie Marlow. Pokierował nas w jadro ciemności swojej duszy, w serce ciemności człowieka, w najciemniejsze punkty naszej cywilizacji. Tą podróżą była opowieść w jego ustach.

Jeśli ktoś czytał jakąś książkę Josepha Conrada w oryginale lub w dobrym przekładzie, ten już wie, dlaczego ceni się go jako stylistę. Pierwszą rzeczą, jaka uderzyła mnie w "Jądrze ciemności" w przekładzie Magdy Haydel, był właśnie piękny, niebanalny język, z którym do dziś niewielu pisarzy może się równać (moim skromnym zdaniem dogania go dopiero Cormac McCarthy). Niezwykle poetyckie opisy potrafią zachwycić i skłonić do dłuższego zatrzymania się nad niektórymi zdaniami.

A jednak, mimo niewątpliwego piękna języka i krótkiej formy powieści, nie należy liczyć na to, że będzie ona łatwa w odbiorze. W czasie, kiedy Marlow z trudem przedziera się w głąb nieprzyjaznej dżungli, czytelnikowi przyjdzie zmagać się z gęstym i pełnym dygresji opisem jego podróży. Stary wilk morski nie zawsze chce trzymać się chronologicznego przedstawiania nam zdarzeń, a w momencie dotarcia do tytułowego jądra ciemności, należy skupić pełnię swojej uwagi, by nie stracić zmysłów w panującym tam chaosie.

O książce tej niejednokrotnie mówi się, jak o arcydziele. Została nim również w moich oczach. Mój szacunek wzbudziła wielość problemów, jakie podjął autor w tej niewielkiej opowieści oraz ilość warstw i poziomów, na jakich można ją odczytywać. Pozwala nam pochylić się nad tym, czym jest w istocie moralność człowieka i w jakim stopniu zależna jest od społeczności, w której żyjemy. Co sprawia, że w oderwaniu od cywilizacji jedni potrafią zachować swoje zasady, a inni je porzucają? Autor każe nam zastanowić się też, ile może w nas być osoby, której istnienia w sobie byśmy się nie spodziewali. Ile jest w nas Innego? I w końcu, w którym miejscu piękne idee naszej cywilizacji zaczynają się rozmijać z brutalną rzeczywistością? Ile razy w imię pięknych haseł bogaci i wpływowi zamieniali życie odmiennych i słabszych w piekło? Czy przypadkiem nie robią tego do dziś? Do takich refleksji skłania właśnie "Jądro ciemności".

poniedziałek, 2 kwietnia 2012

"Dom na Placu Waszyngtona" - Henry James

Zdarza mi się czasem myśleć o osobowości ludzi, których znam. O ich charakterze, stylu bycia. Często tak bardzo różnią się między sobą i zdecydowanie nie są tacy, jak ja. Każdy z nich jest innym światem, a relacje między nimi, czy to rodzinne, czy przyjacielskie, czy nawet wrogie, wydają się być skomplikowane jak całe galaktyki. Wielu pisarzy stara się stworzyć lub odtworzyć tego typu relacje i charaktery w swoich utworach. Tylko nielicznym udaje się to zrobić w sposób interesujący i wiarygodny.

"Dom na Placu Waszyngtona" to dość krótka powieść Henry'ego Jamesa o kilkorgu mieszkańców Nowego Jorku, żyjących w dziewiętnastym wieku. Autor pozwala nam poznać zamożnego, owdowiałego już lekarza, jego dwudziestodwuletnią córkę Katarzynę oraz spragnioną romantycznych intryg siostrę Lawinię. W ich spokojne życie wkracza nagle tyleż czarujący, co tajemniczy młody człowiek,  Maurycy Townsend, który zaczyna ubiegać się o rękę Katarzyny, uchodzącej dotąd za zupełnie przeciętną i mało interesującą. Chociaż dziewczyna i jej ciotka są zachwycone z powodu zainteresowania przystojnego, choć niezamożnego pana Townsenda, to już doktor Sloper pozostaje względem niego bardzo sceptycznie nastawiony. Wraz z rozwojem akcji powieści, stopniowo poznajemy charakter wszystkich postaci i ich motywy, które nie od razu wydają się być oczywiste.

Siłą powieści jest właśnie psychologia postaci, ich wyraźne naszkicowanie przez autora. Ich charakter odbija się zarówno w ich słowach, jak i czynach. Jednocześnie autor potrafi poprowadzić akcję w taki sposób i przy pomocy takiego języka, by powieść czytało się lekko i przyjemnie. Pozwala nam skupić się na fabule i delikatnie kieruje naszymi emocjami względem bohaterów.

Książka powinna przypaść do gustu przede wszystkim kobietom (podobała się mojej żonie), jednak również mężczyźni nie powinni się przy niej nudzić. Henry'emu Jamesowi udało się namalować w niej interesujący psychologiczny obraz charakterów i relacji międzyludzkich.

Przeczytałem książkę

Było to wczoraj wieczorem.

Poczułem się dobrze, jak za każdym razem, kiedy moje oczy przebiegną po ostatnim zdaniu ostatniego akapitu. Z satysfakcją zamknąłem tomik, a moja dłoń pogładziła obwolutę okalającą tylną część oprawy. Pozwoliłem sobie jeszcze raz zważyć w rękach książkę i rzucić okiem na przód okładki. Moje myśli krążyły wokół opisanych bohaterów i wydarzeń. Neurony w mojej głowie starały się pomóc mi w rozszyfrowaniu ukrytych znaczeń i intencji autora.

Tak.

Przeczytanie książki to przyjemność. Dotarcie do zakończenia fabuły rodzi ekscytację. Satysfakcjonuje. Mam więc chęć opisać przeczytaną książkę. Podzielić się z kimś moimi refleksjami. I jak najszybciej sięgnąć po kolejny tom z mojej biblioteczki. W nim też odnajdę...

...ostatni akapit.